Cây gối hạc mọc tự nhiên nhiều nơi ở các vùng rừng núi nước ta và cũng là một bài thuốc y học cổ truyền chữa các bệnh như đau vai mỏi gối và đau nhức xương khớp. Gối hạc còn chữa đau bụng, rong kinh ở phụ nữ. Vậy cây gối hạc là gì? Cây gối hạc chữa bệnh gì? Để biết thêm thông tin chi tiết về công dụng, cách sử dụng và những điều cần biết của loại cây này, hãy cùng tìm hiểu các bài viết dưới đây
Mô tả thực vật – cây gối hạc là cây gì?
Gối hạc là cây gỗ nhỏ. Chúng thường mọc dạng bụi rậm, mọc thẳng cao 1-1,5 m. Được chia thành nhiều nhánh. Cây thuốc có dạng ngoằn ngoèo, mặt cắt ngang hình tròn, có 6 – 7 cạnh lồi. Thân non chứa chất nhầy màu xanh lục và có nhiều đốm tím. Các lóng rễ phồng lên, màu tía, có lông trắng mịn nhưng không nhiều. Khi già thân có màu xám đen, xù xì. Lá gối hạc hơi độc và có nhầy
Phiến lá thuôn dài, gốc nhọn hoặc tròn, đầu nhọn ở đuôi. Các lá rộng 4-6 cm và dài 9-12 cm. Mặt trên của lá có màu xanh đậm và mặt dưới của lá có màu sáng. Gân lá ngắn, có lông, mép lá có răng cưa nhọn. Các lá kèm theo là hai phiến mỏng dài 10-30 mm và rộng 3-5 mm. Chúng dính vào gốc của lá. Cụm hoa dạng xim, để lại các lá mọc đối ở đỉnh, có cuống màu đỏ hoặc không có cuống. Bệ dài 1,5-2,5 cm, trên bề mặt có rãnh dọc và lông rất mịn. Quả thuốc có đường kính 6-7 mm, hạt dài 4-6 mm. Khi chín, quả chuyển sang màu đen. Mùa hoa quả tháng 5-10.
Khu vực phân bố
Phân bố ở Trung Quốc, Malaixia, Ấn Độ cây gối hạc mọc hoang dưới bóng mát ở khu vực chân đồi hoặc các ngọn đồi có rừng xanh che phủ và được nhân giống bằng cách giâm cành.
Ở nước ta, cây gối hạc thường sống ở nơi có bóng râm gần các khe suối trong rừng hoặc ven đồi. Gối hạc rất dễ trồng vì nó có khả năng chịu nắng tốt. Gối hạc thường mọc ở các khu rừng trải dài từ Tây Nguyên lên Tây Bắc, phổ biến hơn là từ các tỉnh Trung Bộ đến Kiên Giang dọc theo Ninh Bình, Quảng Ninh, Hà Tây, Lạng Sơn, Hoà Bình đến cả Kiên Giang, tiêu biểu nhất là Di Linh Lâm Đồng, Thái Nguyên và tỉnh An Giang.
Thu hái và chế biến
Rễ cây gối hạc thường được thu hái theo mùa. Sau khi thu hái, rửa sạch với nước nhiều lần để loại bỏ chất bẩn bám trên rễ.
Sau khi rửa sạch, bắt đầu thái nhỏ, cuối cùng là phơi nắng hoặc sấy khô. Để bảo quản các vị thuốc này cần bảo quản nơi khô ráo thoáng mát, tránh nơi ẩm ướt.
Hiện nay chưa có tài liệu khoa học nào nghiên cứu về hoạt chất của loại cây này.
Cây gối hạc có tác dụng gì?
Trong y học hiện đại
Hiện nay chưa có nhiều nghiên cứu về gối hạc theo y học hiện đại nhưng người ta đã phát hiện ra tác dụng của gối hạc đối với nhiều loại bệnh như:
- Đau khớp
- Tê thấp, thấp khớp
- Đau bụng, tiêu chảy, bệnh đường ruột
Trong y học cổ truyền
Trong y học cổ truyền, rễ cây gối hạc có vị đắng ngọt, tính mát. Vị thuốc Gối hạc quy vào 3 kinh tỳ, vị và phế. Vì vậy, nó có chức năng thúc đẩy tuần hoàn máu, giảm sưng tấy, tiêu viêm, sát trùng, chữa rong kinh, đau bụng, phong thấp, đau nhức xương khớp, viêm khớp, thấp khớp, chuột rút, tiêu chảy,… chữa giun kim, giun đũa, sán dây.
Cùng tìm hiểu những tác dụng kỳ diệu của Gối hạc
Kháng viêm, giảm sưng tấy
Theo nghiên cứu khoa học năm 2005, chiết xuất từ rễ của Gối hạc có thể diệt một số vi khuẩn từ vết thương và khu vực bị viêm, nhiễm trùng.
Chữa đau vai, mỏi khớp.
Do dược tính của cây gối hạc, nước sắc từ dược liệu này có thể giúp bệnh nhân đau nhức xương khớp cải thiện rõ rệt các cơn đau, đồng thời giảm nhanh tình trạng sưng đau.
Chữa thấp khớp, tê thấp
Bởi vì Gối hạc có vị ngọt, mát nên có tác dụng làm giảm các triệu chứng đau nhức do phong thấp gây ra. Ngoài giảm đau, loại cây này còn giúp cơ thể hoạt huyết lưu thông tốt hơn.
Chữa tiêu chảy, đau bụng
Do tác dụng diệt trùng của rễ, loại bỏ vi khuẩn có hại trong tiêu hóa và cải thiện đau bụng, tiêu chảy của người bệnh.
5 bài thuốc từ cây gối hạc. Cây gối hạc chữa bệnh gì?
Bài thuốc 1: Trị thấp khớp cấp tính từ Gối hạc
- 10 g dây kim ngân
- 12 g lá bạc thau
- 12 g lá cây đơn đỏ
- 12 g lá cây đơn tướng quân
- 16 g ké đầu ngựa
- 16 g rễ Gối hạc
- 16 g thổ phục linh
- 16 g tỳ giải
- 8 g lá thông
Rửa sạch tất cả các vị thuốc với nước muối rồi cho vào nồi 500 ml. Đun sôi trên lửa nhỏ trong 30 phút hoặc cho đến khi cô cạn chỉ còn 1/3. Để nguội và sử dụng trong vòng một ngày. Chia thuốc thành 3 lần uống và uống trước mỗi bữa ăn.
Bài thuốc 2: trị thấp khớp mạn tính
- 12 g găng bầu
- 12 g nam đằng
- 12 g rễ bươm bướm
- 12 g rễ Gối hạc
- 12 g tầm gửi
- 16 g rễ gấm (nếu huyết kém)
- 16 g tử thiên tuế
- 16 g vương tôn (nếu huyết kém)
- 20 g ý dị
- 8 g rễ rung rúc
- 8 g rễ tơ mành
Rửa sạch các loại thảo mộc với nước muối. Cho các vị thuốc vào nồi 500ml. Nấu ở lửa nhỏ cho đến khi nước còn 1/3. Để nguội và sử dụng trong vòng một ngày. Chia thuốc thành 2-3 lần uống trước mỗi bữa ăn.
Bài thuốc 3: trị thấp khớp mạn tính
- 50 g rễ gối hạc
Rửa sạch với nước muối. Cho rễ gối hạc vào nồi và sắc thuốc cùng với 800ml nước lọc. Đến khi lượng nước cô cạn còn 1/3 thì tắt bếp. Chắt lấy nước bỏ bã và uống khi còn ấm. Dùng 1 lần/ngày.
Hoặc dùng
- 30 g rễ gối hạc
- 15 g tỳ giải
- 15 g rễ gấc
- 15 g cỏ xước
- 15 g ngưu tất
Các vị thuốc rửa sạch, sắc với 1 lít nước. Hãy pha chế và uống 3 lần một ngày. Uống 1 thang / ngày.
Bài thuốc 4: trị đau bụng, rong kinh, giảm đau khi sinh đẻ
Rửa sạch 12-15 gam rễ thuốc với nước muối rồi đem phơi nắng cho khô. Nghiền dược liệu thành bột để dùng sau hoặc cho vào nồi 400 ml nước . Uống khi còn nóng.
Hoặc cho các loại thảo mộc đã rửa sạch vào lọ thủy tinh. Đổ rượu 50 độ đến khi ngập phần dược liệu. Đậy kín nắp và ngâm thuốc trong vòng 2-4 tuần. Lấy 15ml rượu thuốc uống. Uống ngày 2 lần cho đến khi tình trạng bệnh được cải thiện.
Bài thuốc 5: trị phong thấp
Rửa sạch 40 – 50 gam rễ thuốc với nước muối. Cho các vị thuốc vào nồi cùng 800 ml nước lọc. Lượng nước đun sôi trong nồi chỉ còn 1/3. Để nguội và uống trong ngày.
Lưu ý khi dùng cây gối hạc
Gối hạc tuy là một vị thuốc nam nhưng lại có rất nhiều công dụng đối với sức khỏe và hệ cơ xương khớp.Nhưng, không phải lúc nào việc sử dụng thuốc cũng mang lại hiệu quả cao. Nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như cách sử dụng, cách kết hợp với các loại thảo dược khác và cơ địa của mỗi người.
Vì vậy, để phát huy hết tác dụng điều trị, cần ăn uống khoa học, vận động.Kiêng cử cà phê, thuốc lá và các chất kích thích. Đồng thời, tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Những người sau đây không được dùng gối hạc để trị chữa bệnh phong tê thấp, viêm khớp:
- Phụ nữ đang có thai và con bú không nên dùng
- Người già yếu thận
- Người bệnh dị ứng với các thành phần trong gối hạc hoặc các vị thuốc kèm theo.
Theo kinh nghiệm dân gian, Gối hạc có tác dụng chữa các bệnh phong tê thấp, viêm khớp. Để hiểu rõ về cách sử dụng và giảm thiểu rủi ro, người bệnh nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Kết luận
Như vậy, chúng ta vừa tìm hiểu chi tiết về cây gối hạc. Hy vọng những thông tin về cây gối hạc là gì? Cây gối hạc chữa bệnh gì? 5 bài thuốc từ gối hạc này sẽ giúp các bạn áp dụng trong thực tiễn cuộc sống hàng ngày.