Cây bưởi bung là một loại cây khá quen thuộc trong dân gian và gắn liền với tuổi thơ của nhiều người. Tuy nhiên, cây bưởi bung có tác dụng gì đối với sức khỏe, cách dùng như thế nào thì không phải ai cũng biết. Hãy cùng Globalco tìm hiểu thêm về cây bưởi bung cũng như những tác dụng tuyệt vời mà dược liệu này mang lại qua bài viết dưới đây nhé!
Cây bưởi bung là cây gì?
Cây bưởi bung tên khoa học Glycosmis Citrifolia (Willd) Lindl thuộc họ Cam Rutaceae. Ngoài cái tên bưởi bung, dân gian còn biết đến loài cây này với nhiều tên gọi khác nhau như cây cơm rượu, mác thao sang, bai bài, co dọng dạnh, cát bối…
Cây bưởi bung thuộc loài thực vật thân to, đường kính khoảng 2-3 cm, một cây trưởng thành có thể cao từ 6-6,5 m. Khi còn non, trên bề mặt cành bưởi bung có lông mịn, màu tím đỏ.
Lá bưởi bung có nhiều hình dạng khác nhau thường là hình mác thuôn, dài khoảng 10-20 cm và rộng khoảng 1,5-6 cm. Lá chét mọc theo kiểu so le ít khi mọc đối, mép lá nguyên có răng cưa hoặc không có, góc lá tròn, đầu nhọn, mặt trên bóng nhẵn, mặt dưới có màu vàng nhạt.
Hoa bưởi bung mọc theo chùm ở đầu cành, có 5 lá đài rất ngắn, cánh hoa thuôn nhẵn, nhị 10, bầu nhẵn 5 ô. Hoa nhỏ màu trắng hoặc vàng nhạt có mùi thơm nhẹ, bề mặt cánh hoa không có lông.
Cây bưởi bung có quả hình trứng màu vàng, xanh hoặc màu hồng, đây là loại trái cây gắn liền với tuổi thơ của nhiều trẻ nhỏ vùng nông thôn ngày xưa.
Khu vực phân bố
Chi Glycosmis Correa nói chung phân bố chủ yếu ở các vùng nhiệt đới và nhiệt đới ẩm thuộc khu vực các nước châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Úc, ở các nước Đông Nam Á như Lào, Việt Nam, Thái Lan, Indonesia…
Ở nước ta, cây bưởi bung mọc ở hầu hết các tỉnh từ đồng bằng đến trung du và vùng núi thấp có độ cao dưới 1000m.
Đặc điểm sinh thái
Cây bưởi bung thuộc nhóm cây ưa sáng, ưa ẩm, chịu bóng và khô. Cây thường mọc lẫn vào trong những bụi cây khác thành từng lùm dọc theo hai bên bờ nương rẫy hoặc ở trên vùng đồi. Đặc biệt những cây mọc ở vùng thấp thường cho hoa lá xanh tốt quanh năm, còn ở vùng cao thì có hiện tượng rụng lá vào mùa đông.
Bưởi bung ra hoa kết quả hằng năm vô cùng thuận lợi cho việc thu hái và chế biến. Đặc biệt nếu có bị chặt ngang chỉ còn lại phần thân và gốc thì cây vẫn có khả năng tái sinh và xanh tốt. Cách trồng cây hết sức đơn giản, chỉ cần gieo hạt xuống đất là được.
Bộ phận dùng, thu hái, và bảo quản
Bộ phận được sử dụng làm thuốc là rễ và lá của cây bưởi bung, có thể thu hái quanh năm. Sau khi thu hái, người ta đem phần lá và rễ đi rửa sạch để loại bỏ đất cát, bụi bẩn sau đó thái lát nhỏ, đem phơi khô để tiện cho việc bảo quản.
Rễ và lá sau khi phơi khô thì nên để trong bọc hoặc lọ thủy tinh có đậy nắp kín, bảo quản ở nơi thoáng mát, tránh tiếp xúc trực tiếp ánh nắng mặt trời hoặc những nơi ẩm mốc làm hư hại dược liệu.
Thành phần hóa học
Cây bưởi bung có nhiều tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe là nhờ vào thành phần alkaloid và nhiều tinh dầu khác nhau như:
- Skimiamin
- Arborin
- Arborinin
- Acid glycoric
- Dictamin
- Noracromycin
- glycosminin
- 3 – formylcarbazol
- Kokusaginin
- Lycosinin
Tác dụng dược lý
Theo y học hiện đại cây bưởi bung có tác dụng gì?
Y học hiện đại đã nghiên cứu và chứng minh cây bưởi bung có tính kháng sinh mạnh mẽ trên các loại vi khuẩn như Bacillus Subtilis, Streptococcus và Staphylococcus 209P. Trên cơ sở đó các nhà khoa học cho hay, chúng ta hoàn toàn có thể làm nhiều cuộc thí nghiệm chuyên sâu về việc sản xuất thuốc diệt vi khuẩn từ chiết xuất cây bưởi bung.
Ngoài ra, khi thí nghiệm trên mô hình chuột cống bị tiêu chảy, các chuyên gia cũng đã chỉ ra tác dụng chống tiêu chảy của dược liệu này.
Tính đến thời điểm hiện tại về độc tính cấp của cây bưởi bung vẫn còn nằm trong phạm vi an toàn rộng, chưa có trường hợp nguy hiểm nào được ghi nhận.
Theo y học cổ truyền cây bưởi bung có tác dụng gì?
Cây bưởi bung có vị đắng, hơi cay, tính bình, được sử dụng rộng rãi trong đông y và y học cổ truyền chủ trị:
- Đau bụng, ăn không tiêu, tiêu hóa kém
- Mụn nhọt mưng mủ lâu ngày
- Đau xương khớp, nhức mỏi tay chân
- Sản phụ bị vàng da
- Cảm cúm mệt mỏi
- Mụn ở bẹn nách, loét lâu ngày
Cây bưởi bung chữa bệnh gì?
Tác dụng của lá bưởi bung – Trị cảm cúm
Khi bị cảm cúm bạn có thể dùng khoảng 20g lá bưởi bung đã được rửa sạch đem đi nấu với 300ml nước lọc. Nấu đến khi còn khoảng 150ml là đạt, chia hỗn hợp thành 3 phần bằng nhau uống hết trong ngày.
Chữa ho, hạ sốt và ăn không tiêu kèm đau bụng – Cây bưởi bung có tác dụng gì?
Cần chuẩn bị 10-15 quả bưởi bung và một nắm lá bưởi bung đã được phơi khô, rửa sạch cả hai nguyên liệu rồi đem sắc với 50ml nước lọc. Khi lượng nước còn khoảng 20ml là đạt, chia hỗn hợp thành 2 phần bằng nhau, uống hết trong ngày, thực hiện trong 7-10 ngày.
Chữa viêm dạ dày tá tràng – Cây bưởi bung có tác dụng gì?
Bài thuốc cần có lá bưởi bung, dạ cẩm, lá khôi mỗi vị 12g, cam thảo dây 6g. Đem tất cả dược liệu sắc với 100ml nước lọc đến khi cô đặc lại là đạt. Mỗi ngày dùng một thang cho đến khi bệnh dứt hẳn.
Trị bệnh đau xương khớp, nhức mỏi chân tay
Để thực hiện bài thuốc cần có những dược liệu như rễ bưởi bung, rễ cốt khí, rễ động lực, rễ cỏ xước, rễ hoàng lực, rễ kim cương, hoa kinh giới, dây đau xương mỗi vị 20g. Đem tất cả dược liệu rửa với nước sạch rồi cho vào nồi sắc với 200ml nước lọc cho đến khi còn 100ml là đạt. Chia hỗn hợp thành 2 phần bằng nhau, uống hết trong ngày.
Trị đau lưng, đau đầu gối – Cây bưởi bung có tác dụng gì?
Cần có rễ bưởi bung 20g, rễ cỏ xước, rễ quýt gai mỗi vị 15g, cẩm tích, huyết đằng, tỳ giải mỗi vị 10g. Cho tất cả dược liệu vào nồi có sẵn 300ml nước lọc, sắc đến khi còn 150ml là đạt, chia hỗn hợp thành 3 phần bằng nhau uống hết trong ngày.
Chữa chứng ăn không tiêu, ăn không ngon, tiêu hóa kém
Lấy 20g quả bưởi bung và 7g trần bì rửa sạch với nước rồi nấu với 700ml nước lọc đến khi còn khoảng 500ml là đạt. Dùng hỗn hợp uống thay nước mỗi ngày sẽ giúp ăn ngon hơn, tiêu hóa tốt hơn, thực hiện đến khi cải thiện thì ngưng.
Chữa mụn nhọt mưng mủ lâu ngày – Cây bưởi bung có tác dụng gì?
Chuẩn bị 20g lá bưởi bung, lá chanh và tinh tụ mỗi vị 10g, đem rửa sạch rồi phơi khô. Tán nhỏ tất cả dược liệu đã phơi khô thành bột mịn, mỗi lần rắc một ít lên nốt mụn cho đến khi khỏi bệnh. Lưu ý cần làm sạch vùng da bị mụn và lâu khô ráo trước khi rắc thuốc lên.
Lưu ý những người không nên sử dụng cây bưởi bung làm thuốc
- Những người có tiền sử với bất kì thành phần nào có trong cây bưởi bung.
- Phụ nữ đang có thai hoặc phụ nữ đang cho con bú.
- Người đang có bệnh suy gan, suy thận.
Cây bưởi bung có tác dụng gì, những bài thuốc chữa bệnh từ cây bưởi bung…đã được nêu rõ trong bài viết. Tin rằng những thông tin trên sẽ giúp bạn sử dụng dược liệu một cách an toàn và hữu hiệu.